YARATICILIĞIN SINIRI: FOLEY SANATI

Foley sanatı nedir?

   Yüksek prodüksiyonlu filmlerin, ya da genel olarak tüm filmlerin seslerinin nasıl kaydedildiğini hiç düşündünüz mü? Üstelik bu kadar kaliteli ve gerçekçi dövüş sahnelerinin, araba taklalarının, patlama seslerinin, uzay mekiği seslerinin olduğu filmler...
   Genel olarak filmlerin seslerinin, filmler çekilirken canlı kayıtla birlikte alındığını sanarız. Evet, bu bir bakıma doğrudur. Aksiyondan uzak, fazla efekt içermeyen ve genelde diyaloga bağlı olan filmlerde genellikle canlı kayıt yapılır. Fakat biraz daha düşününce bir savaş filmindeki patlama

seslerini, çatışma efektlerini canlı kayıtla almak mümkün olmayacaktır. Mümkün olsa bile bu işlem çok yüksek faturalar açığa çıkaracağından pek de tercih edilen bir opsiyon olmayacaktır. İşte film sektöründe çalışanlar bu açığı görerek yeni bir sistem (çıktığı zamana göre yeni) düşünmüşler ve filmlerdeki kayda alınması zor olan seslerin film çekildikten sonra ayrı bir stüdyoda alınmasını önermişler. Bunun için bir aksiyon filmini örnek olarak ele alalım. Örneğin aksiyon filminin bir sahnesinde kargo uçağından düşen bir araba olsun. Gerçek hayatta böyle bir olayı canlı kayıtla almak imkansıza yakındır. Çünkü olayın maddi boyu açısından tekrarlanması çok zor olduğu için tek hamlede kayıt almak büyük bir risk demektir. kaldı ki böyle bir sahneyi görüntü olarak kayıt altına almak yerine günümüzde vfx tekniklerini kullanıyorlar. İşte bu sebeple büyük bir hangarı andıran bir stüdyoda her ortama ve her koşula uygun sesler çıkaracak malzemeler depoluyorlar. Bunların içinde bir saman balyasından bir tencereye, çakıl taşı dolu bir varilden gazete kağıdına kadar her şey  ama her şey var. Efekt seslendirmesi yapılacak film sahnesi bir ekran aracılığıyla foley sanatçılarının karşısına yerleştiriliyor. Foley sanatçıları ekranın karşısına geçerek kulaklıklar yardımıyla filmi takip edebiliyorlar. Arka planda kalan bir adet tonmeister veya ses asistanı önünde bulunan ses mikseriyle, kayda alınacak seslerin seviyeleri ve üzerine uygulanacak işlemcileri yönetiyor. Kaydı alınacak sahne

için hangi eşyalar gerekecekse o eşyalar foley sanatçıları tarafından ayarlanıyor ve kayıt başlıyor. Kargo uçağından düşen bir araba için örneğin metal bir levha kullanıyorlar. Kargo uçağının açılan kapağı yere her çarptığında, foley sanatçısı da elinde bulunan metal levhayı yere vuruyor ve o sese benzer bir ses elde ediyor. Kayıt aynı bu şekilde benzer sesler elde edilerek tamamlanıyor. Daha sonra kayda alınan bu sesler stereo veya surround sisteme göre mixlenerek ve üzerlerine gereken işlemciler uygulanarak son halini alıyor.
   Film endüstrisinin hayal gücünü zorlayan, yaratıcılığın sınırlarına dayanan bu sanat dalı gerçekten çok önemli bir yere sahip. Hayranı olduğunuz veya beğenerek izlediğiniz dizi veya filmlerin foley işlemlerinin nasıl gerçekleştiğini merak ediyorsanız arama motoruna "foley" yazmanız yeterli. Bu yazıda sizin için birkaç tane foley örneğini aşağıya koydum. Başka bir yazıda görüşmek üzere.